مسئولیت‌ پذیری و راهکارهای موثر برای افزایش آن

مسئولیت‌ پذیری و راهکارهای موثر برای افزایش آن

مسئولیت پذیری فردی به مفهوم توانایی فرد در تشخیص ، پذیرش مسئولیت‌های خود و عمل به آنها اشاره دارد . این مفهوم اهمیت بسیاری در زندگی فردی و حرفه‌ای دارد و نشان دهنده رشد و توسعه شخصیتی فرد است .

مسئولیت‌پذیری : خودانگیخته از درون یا آموختنی ؟

چه زمانی ، به چه معنا ، برای چه امری و نسبت به چه کسی ؟

مسئولیت‌پذیری از ویژگی‌های شخصیتی نسبتاً پایدار میان فردی و درون فردی افراد است .

آموزش مسئولیت‌پذیری در کودکان

بزرگترین وظیفه در نقش والدگری آموختن مسئولیت‌پذیری به فرزند است . مسئولیت‌پذیری عنصری نیست که از طریق ژن به انسان منتقل شود . مسئول بودن در طی مراحل  زندگی و رشدی براساس روابط و برنامه‌ریزی و کوشش خاصی در فرد شکل می گیرد .

اولین وظیفۀ والدین برای فرزندان قبل ورود به دبستان ، ورود به اجتماع بزرگتر آموختن و عمل کردن به وظایف و الگوی انجام وظایف و تکالیف برای فرزندان است تا مسئولیت‌پذیری در آنها نهادینه شود . پذیرش مسئولیت در قبال افراد وجامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنیم یکی از بزرگترین وظایف هر فردی  است . این آموزش‌ها با توجه به دوره‌های رشد تحولی و توانایی کودک  به او آموخته شود و از او انتظار اقدام و عمل داشته باشیم .

مسئولیت پذیری (مسئولیت پذیری به انگلیسی:Responsibility) یا بی مسئولیتی کدامیک راحت‌تر است ؟

مسئولیت پذیری سختی دارد ؟ بله ، اما تفاوت آن کسی که وظایفش را به خوبی انجام می‌دهد و آنکه بی‌تعهد است تنها در یک چیز است : آن هم اندیشه افراد است که متفاوت می‌باشد .

یک کار واحد اما یکی با لذت سختی را می‌پذیرد و خوشحال است و دیگری با درد و رنج و اجبار انجام می‌دهد . فردی که مشتاق رفتن به یک سفر کوهستانی با پای پیاده است و از هر لحظه آن خاطره و لذت می‌آفریند ، و دیگری که شاید اصلا به این گونه سفرها نرود و یا اگر مجبور باشد مدام با درد و سختی آن را می‌گذراند .

افکار افراد رشد یافته در هر مشکل و دردی آن را لایه‌ای پنهان از درون خود می‌دانند و با خوشحالی آن را می‌پذیرند . مسئولیت‌پذیری تعهدی درونی از سوی فرد برای انجام بهتر فعالیت‌هایی است که به وی سپرده شده است . هر فردی براساس شرایط و موقعیت خود یکسری وظایف و مسئوليت‌هایی دارد که انجام آنها باعث احترام و ارزشمندی  و رشد او می‌شود . فرد مسئولیت پذیر در مقابل اعمالی که انجام داده است پاسخگو است .

افرادی که اهل رشد و پیشرفت هستند از هیچ سختی نمی‌هراسند و می‌دانند موفقیت هزینه دارد و آن گذشتن از لذت‌های زود گذر و تن پروری است .

اما زماني كه فرد عادت کند خواسته يا ناخواسته مسئوليت کارهای خود را نپذيرد و هر مسئله‌اي را به گردن ديگران و شرايط بياندازد اين عادت بد در او باقي مي‌ماند و رفته رفته برچسب بی‌مسئوليتی بر پیشانی او خواهد خورد و کسی روی او حسابی باز نمی‌کند .

بی‌مسئولیتی باعث وابستگی زیاد به دیگران می‌شود . فرد بی‌مسئولیت از توانایی‌های خود استفاده نکرده و آن ها را رشد نمی‌دهد و ازکسب تجربه‌های زیادی محروم می‌ماند .

افراد بی‌مسئولیت برای اینکه  زیر سوال نروند و اگر مشکلی پیش آمد دنبال راه حل نگردند ، به اصطلاح یک "نه" می‌گویند و خود را خلاص می‌کنند .

بهانه‌هایی برای از زیر بار مسئولیت سر باز زدن از سر تنبلی می‌آورند .

 مزایای قدرتمند مسئولیت پذیری :

اما این افراد به این نکته مهم توجه ندارند که مسئوليت داشتن از تصميماتي است كه در زمان حال و در لحظه انجام می‌دهند ، نه آنچه در گذشته بر شما تحمیل  شده است (مارك منسون).

فرد مسئول حق انتخاب دارد و مي‌تواند در محدوده اختيارات و امكاناتي كه دارد اثرگذار باشد .

این افراد دیگر به دنبال پيدا كردن مقصر و قرباني قلمداد كردن خود نيستيند و كم كم احساس قدرتمندي مي‌کنند ، چرا که هم احساس درونی ارزشمند بودن را به دست آورده‌اند و هم توجه و احترام دیگران را دارند .

اگر هم دچار اشتباه شوند با قبول مسئولیت از تکرار آن در دفعات بعدی جلوگیری خواهند کرد .

فردی که مسئوليت پاسخ دادن به موقعيت‌هاي دشوار زندگي را دارد اين قدرت را دارد تا شرايط را تغيير دهد و براي  یافتن راه حل اقدامات جدي و قدرتمندانه  برمي‌دارد .

مسئوليت پذیری باعث جلب اعتماد دیگران ، بالابردن ضریب هوشی و ارتباطات گسترده و عمیق بین  افراد موفق ، بالا بردن تمرکز و رسیدن به اهداف زندگی است .

فرد مسئولیت‌پذیر موقعیت‌های بهتر را برای انجام کارهای مهم فراهم می‌کند .

اعتماد به نفس و عزت نفس این افراد به شدت افزایش می‌یابد و پیوسته در حال پیشرفت هستند .

فرد مسئولیت‌پذیر علاوه بر موارد بالا ویژگی‌های دیگری مثل صداقت ، انصاف ، احترام و شجاعت نیز دارد .   

8 ویژگی مسئولیت پذیری در نظریه هاریسون گاف :

عمل به وظایف محوله .

قابل اعتماد بودن و درستکار .

نظم و رعایت قوانین در کارها و اقدام آگاهانه .

مردم داری و خویشتن پذیری .

تاکید بر نیاز دیگران .

پذیرش بالا در قبال انجام تعهدات و پیامد کارها .

افرادی که در خانه و مدرسه مسئولیت پذیری را آموخته‌اند ، یاد می گیرند چگونه در مواقع مشکل‌زا و بحرانی با تفکر و تصمیم‌گیری درست اقدام نمایند .

مسئولیت پذیری بسته به ارزش‌ها و پای بندی به آنها از عوامل مهمی است که بر زندگی فرد اثر می‌گذارد .

ویلیام گلاسر نیز در نظریه انتخاب معتقد است افراد برای برای آوردن نیازهای خود مجبورند مسئولیت و تعهداتی را در جامعه انجام دهند .

چگونه مسئولیت پذیر شویم :

برای مسئولیت پذیر شدن باید به خود آگاهی و شناخت خود رسید .

نقاط قوت و ضعف خود را شناخت .

بعد از هر سختی آرامش خواهد آمد و آن نتیجه زحمات خود فرد است .

کارهایی را که علاقمند هستید و می‌توانید انجام دهید را بشناسید  و درجهت یادگیری و استفاده بهینه از آنها برآیید .

از کارهای کوچک و شخصی خود شروع کنید .

کارهای سخت را با افکاری مثبت به شوخی و بازی بگیریم و ازآنها لذت ببریم .

با خود متعهد شوید که علاوه برامور شخصی زمانی را نیز برای کمک و یاری رساندن به خانواده و یا افرادی که نیاز دارند اختصاص دهید .

با توجه به سن و موقعیت و نقشی که افراد در خانواده و جامعه دارند می‌توانند مسئولیت‌های متفاوتی داشته باشند . (نقش پدر در خانواده با نقش فرزند 7 ساله یا 29 ساله متفاوت است)

داشتن مسئولیت حس کار آمدی را در فرد تقویت می‌کند و "می تواند" و خود را باور کند .

بعد از انجام هر کار مفیدی خود را تشویق نمایید .

اگر کاری را هم که جزء وظایفتان بود انجام ندادید خود را تنبیه کنید .

یک راه حل عملی برای تنبیه خود این است که کاری را که انجام ندادید دو برابر انجام دهید . فایده این کار این است که شما با  این عمل اگر سه بار انجام شود به ذهن خود یاد می‌دهید که توان مقابله با تنبلی و یا اهمال‌کاری خود را دارید . بدین صورت ذهنتان را تربیت خواهید نمود .  

هر لحظه در سخت‌ترین شرایط  شاکر خداوند باشید و به خود بگویید اکنون خیلی در سختی و تنگدستی هستم اما به جای غصه و افسرده شدن کارهای کوچکی انجام دهم که حالم را بهتر کنم آنگاه بهتر می‌توانم تصمیمات درست برای زندگی‌ام بگیرم .